Zo Stil

De ZERO of de Nederlandse Nul-beweging was geen kunstenaarsgroep die samenwerkte vanuit een gedeeld esthetisch ideaal of politieke ideologie. De kunstenaars en de Franse, Italiaanse en Japanse verwante groepen uit die tijd deelden vooral een mentaliteit. Die werd gevormd door het verlangen te breken met de tradities in de moderne kunst en opnieuw te beginnen alsof kunst een onbeschreven blad kon zijn dat voor het eerst beschreven werd. Hoe dat blad gevuld werd kon verschillende vormen aannemen. Daar was men vrij in. Terugkijkend zijn er verschillende thema’s in de kunst van ZERO en verwante groepen te onderscheiden.

Deze 6 thema’s keren, op steeds nieuwe manieren terug in de moderne kunst na ZERO.

1. Objectiviteit: vooral witte kunstwerken. Geen kleur want dat is al te verhalend, anekdotisch.
2. Minimale bewegingen of verschuivingen van het witte vlak ten opzichte van de witte achtergrond worden krachtige gebaren. Denk aan Jan Schoonhoven, Ad Dekkers. Maar ook de spiegelende zalen van Christian Megert.
3. Het omarmen van techniek en wetenschap. Vooral de kracht die in de natuur sluimert wordt zichtbaar gemaakt.
4. Seriële vormen, vuur, bouten spelen een belangrijke rol in de kunstwerken. Kunstenaars als François Morellet, Piene, Walter Leblanc of Biassi verwijzen daar dikwijls naar.
5. Hergebruik van alledaagse objecten waardoor deze een nieuwe betekenis krijgen. Jan Henderikse, Armando, Spoerri zijn hiervan goede voorbeelden.
6. Klein, Aubertin, Fontana en Dadamaino gebruiken intense kleuren die als het ware een nieuwe schilderkunstige ruimte  scheppen waarin je je als beschouwer verliest.

‘Zo Stil’ toont kunstenaars die soms als leerling, soms autonoom de thema’s voortzetten en tot nieuwe hoogten brengen.

Thomas Pihl, Norway 1964

Op het eerste gezicht denk je dat zijn werk gemakkelijk te begrijpen is. Misschien doet het je denken aan de Amerikaanse abstracte colorfield-schilders en voorlopers als Malevich of Albers. Kijk je beter dan zie je dat die associatie niet helemaal opgaat. Pihl verkrijgt zijn kleuren namelijk vanuit een mix van pigmenten en transparante acrylverf. Zo ontstaan peilloze kleurruimtes waarin je verdwaalt, wegdroomt of waar je naar blijft kijken. Zichtbare penseelstreken of gebaren ontbreken.  Pihl giet de kleuren op het doek. De afmetingen zijn beperkt door zijn lichaamslengte: zo groot als hij aankan tijdens het  gieten en controleren van het doek.

Keisuke Matsuura, Kyoto JP 1970

Keisuke Matsuura, leerling en assistent van Christian Megert, woont en werkt in Düsseldorf. Tijdens zijn studie aan de Tama Art University in Tokio raakte hij geïnspireerd door werk van Zero-kunstenaars die zijn verdere werk hebben beïnvloed. Het Zero gedachtegoed was ook de reden dat Matsuura naar Duitsland kwam. In zijn schilderijen onderzoekt hij de spanning van magnetisme. In zijn installaties de kracht van wind en torderend materiaal.

Chen Ruo Bing, Nantong CN 1970

Vanwege zijn grote interesse in westerse filosofie en kunsttheorie studeerde hij van 1992 tot 1998 schilderkunst aan de Kunstakademie Düsseldorf. Naast de theorieën van Kazimir Malevich en Wassily Kandinsky is de symbiotische esthetiek van zijn kunst beïnvloed door de schilderkunst van Josef Albers, Ad Rheinhardt, Mark Rothko en Barnett Newman. Hij was leerling van de aan ZERO verwante Graubner en schildert op meesterlijke wijze vormen die zweven in een peilloze ruimte zonder een begin of einde.

Paul van Dijk, Utrecht 1947

Na zijn studie aan de Koninklijke Academie voor Kunst en Vormgeving in Den Bosch (1965-1970) werkt Van Dijk als  beeldhouwer, omgevingskunstenaar, schilder en is docent aan de Hogeschool voor de Kunsten in Arnhem en  Kampen/Zwolle. Hij exposeerde onder meer – net als de oprichters van de Nul-beweging – in de avantgardistische Galerie Swart in Amsterdam. Later tonen ook het Kröller-Müller Museum en het Centraal Museum zijn werk. Hij woont en werkt
in Den Bosch.

De Muzen zijn in de Griekse mythologie de godinnen van kunst en wetenschap en symbool voor inspiratie. Ze zouden de scheppingsdrang aanwakkeren. Van Dijks Muzen hebben een ontvankelijke vorm: ze zijn zowel aan de boven- als aan de onderzijde open. Zo geven ze het goede van het hogere maximaal door. Inspiratie gezien als verbinding tussen hemel en aarde.

Joke Olthaar, NL 1964

Zowel in theater als in film is Olthaar gefascineerd door de natuur. Berg is haar eerste lange documentaire en was  wereldwijd te zien op filmfestivals. De film biedt een visuele ervaring van een uitgestrekt berglandschap en overdenkt hoe onbeduidend de mens daarin is. Een minimalistische soundtrack begeleidt de reis van intense, zwart-wit beelden die een herinnering oproepen aan een universele, mythische berg.

Drie wandelaars ontmoeten elkaar vlak voordat ze gezamenlijk een berg beklimmen. In voice-over vertellen ze kort over hun verwachtingen. Pas een kwartier later komen ze in beeld, maar onherkenbaar, als stipjes in het landschap. Die nietige anonimiteit wordt nooit opgeheven, gesproken wordt er niet meer. Niet de bergbeklimmers spelen de hoofdrol, maar de berg zelf.

Berg heeft een speelduur van 80 minuten. We vertonen de film dagelijks om 10:30, 12:00, 13:30 en 15:00 uur.

Tip: Alexandra Siebelink van Chabot Fine Art kijkt met Bauke Zeilstra, directeur Museum EICAS, naar een aantal werken uit de tentoonstelling 05.

Met dank aan Chabot Fine Art, Den Haag

Te zien in de tentoonstelling 05