'Image <> Word' van Douwe Jan Bakker

22.10.23 - 28.01.24     

Grote Zaal, zaal 6

De Haarlemse kunstenaar Douwe Jan Bakker (1943-1997) vond zichzelf meer een cultureel uitvinder dan een beeldend kunstenaar. Aan elk werk ging steeds een uitgebreid cultureel antropologisch en filosofisch onderzoek vooraf. In zijn fijnzinnig streven naar perfectie combineert hij ernst en spel.

Over taal en vorm

In de grote zaal zijn drie werken te zien. Douwe Jan Bakker stelt zich vragen als: ‘Bestaat taal uit beelden?’ en ‘Kun je vorm uitspreken?’. Bakker vindt dat ‘taal’ het zien fragmenteert, isoleert en symboliseert, waardoor taal kan afdrijven van de oorspronkelijke ervaring van het beeld. Hij maakt kunstwerken die visualiseren wat ‘taal’ niet benoemt. Met deze onderzoekende beeldtaal daagt hij de kijker uit zich bewust te worden van de taal van een beeld en de taal die beeld oproept.

Een trieste berg

Tijdens zijn studiereizen naar IJsland (1971, 1975) raakt hij onder de indruk van de onverbrekelijke relatie tussen landschap en cultuur. Zo kent de onuitputtelijke IJslandse woordenschat zijn oorsprong in de variëteit in landschapsvormen en natuurlijke gebeurtenissen en zijn er bijvoorbeeld veel verschillende woorden voor een helling: steil, glooiend, naar de zon gekeerd, tegen de wind beschuttend. Of meer gevoelsmatig: een berg in de lente of een trieste berg. Er bestaan zelfs verschillende woorden voor het ervaren van soorten stiltes. Het zijn geen eigennamen, maar woorden en klanken waarin de eigenschappen van de organische realiteit resoneren.

Bakker is bij het brede publiek weinig bekend, in kunstkringen des te meer. Curatoren van toonaangevende musea prijzen hem om zijn hoogwaardige intellectuele werk, omkleed met een poëtische lading.